bilgisayar nedir?

BİLGİSAYAR NEDİR?

n      Bilgisayar aldığı komutlar uyarınca veri işleyerek problem çözen otomatik elektronik aygıtların ortak adıdır.

n      Bilgisayarların en büyük özelliği elektronik olmasıdır.

n      Elektronik alanındaki ilerlemelerin paralelinde hızla gelişerek yaygın bir hale gelmiştir.

n      Bilgisayarların fiziksel olarak büyük/küçük boyutları da vardır.

n      İlk geliştirilen bilgisayarlar tonlarca ağırlığında idi.

n      Elektronik alanındaki gelişmelerin sonucu olarak lambaların yerini transistörler , daha sonra da onların yerini entegre devreleri almış ve bilgisayarlar donanım olarak küçülmüştür.

n      Büyük bilgisayarlar sistemlerin ardından büyük firmalar, kamu kuruluşları için mini bilgisayarlar geliştirilmiş ve uzun yıllar ofis hayatında yer almıştır.

n      Daha sonra daha küçük boyutlardaki ve tek bir kişinin kullanabileceği mikro bilgisayarlar geliştirilmeye başlanmıştır.

n      En sonunda 1981 yılında IBM firması IBM PC geliştirerek bilgisayar tarihine önemli bir adım atmıştır.

n      Bugün dünyada milyonlarca insan kendi kişisel bilgisayarını kullanmaktadır.

n      İstediği yere taşıyabilmekte ve istediği işi yapabilmektedir.

n      Bilgisayar, kullanıcıdan aldığı verilerle mantıksal ve aritmetiksel işlemleri yapan;

yaptığı işlemlerin sonucunu saklayabilen;

sakladığı bilgilere istenildiğinde ulaşılabilen elektronik bir makinedir.

Bu işlemleri yaparken veriler girilir, işlenir, depolanabilir ve çıkışı alınabilir.  yorulmaz,

sıkılmaz.

•          Bilgisayar programlanabilir.

•          Bilgisayar kendi başına bir iş yapmaz.

Giriş: Kişi tarafından veya bilgisayar tarafından sağlanan verilerdir. Bu veriler, sayılar, harfler, sözcükler, ses sinyalleri ve komutlardır. Veriler giriş birimleri tarafından toplanır.

İşlem: Veriler insanların amaçları doğrultusunda, programın yetenekleri ölçüsünde işlem basamaklarından geçer.

Bellek: Verilerin saklandığı yerdir. Giriş yapılan veriler, işlenen veriler bellekte saklanır.

Çıkış: Bilgisayar tarafından üretilen rapor, döküman, müzik, grafik, video, resimlerdir. İşlenmiş sonuçların yazılı olarak ekrandan veya diğer çıkış birimlerinden çıkarılmasıdır

KİŞİSEL BİLGİSAYARLAR

n      İlk kişisel bilgisayar 1981 yılında IBM firması tarafından pazara sürülmüştür.

n      Kişisel bilgisayar büyük bilgisayar sistemlerinden farklı olarak bir kişi tarafından kullanilabilir, taşınabilir ve uygun fiyatı ile satın alınabilen bir bilgisayardır.

n      Kısa zaman içinde tüm ülkelerde kişisel bilgi işlem gereksinimleri için başta küçük ticari işletmeler olmak üzere her kesimden insanlar kişisel bilgisayar edinmeye başladılar.

Aşağıda kişisel bilgisayarların yaygın olarak kullanıldığı alanlar yer almaktadır.

n      Ticari uygulamalar

n      Bilimsel uygulamalar

n      Ev içi uygulamalar

n      Eğitim

n      İletişim

n      Çoklu - ortam Kişisel bilgisayarların bu kadar geniş bir alana yayılmalarının sonucu IBM firmasının yanısıra çok sayıda firmada “ IBM uyumlu” standardı ile kişisel bilgisayar üretmeye başladı.

BİR BİLGİSAYARIN PARÇALARI

n      Bir kişisel bilgisayar belli parçalardan oluşur. Bu standart sayesinde belli parçalar bir araya getirilerek “ toplama bilgisayar “ yapmak bile mümkündür.

n      Bilgisayar temel olarak iki bölümden oluşur. Bunlar “yazılım” ve “donanım”dır.

n      Bilgisayar donanımı (hardware):

Bilgisayarların fiziksel kısımlarına donanım denilmektedir. Elle tutulabilirler.

Ekran, klavye, Sabit disk (harddisk), fare, yazıcı, bellek, mikroişlemci, tarayıcı,…

n      Bilgisayar yazılımı:

Donanımı kullanmak için gerekli programlardır. Bilgisayarın nasıl çalışacağını söylerler.

Elle tutulmazlar. Belirli bir işlemi yapmak üzere bilgisayara kurulurlar (set up, install).

Örneğin: Kelime işlem (word processor) programları son kullanıcıların yazı yazması için kullanılır.

Tablolama (spread sheet), sunu (presentation), programlama dilleri (Pascal, C ...), ses (sound) programı gibi.

Donanım: Bilgisayarın elektronik ve mekanik bölümüdür.

n      Monitör: Bilgisayarda yapılan işlemlerin sonuçlarını alabilmemizi sağlayan donanım birimidir.

n      Monitörlerde her bir noktaya “piksel” adı verilir. Piksel sayısı ne kadar fazla olursa o kadar net görüntü sağlanabilir.

n      Monitörleri kendi arasında sınıflandırmak için büyüklükleri kullanılır.

n      Köşegen uzunluğunun inch (2.45 cm.) cinsinden büyüklüğü kullanılır.

(14 inch, 15 inch, vb.)

MERKEZİ İŞLEM BİRİMİ

n      Bir kişisel bilgisayarın gövdesine sistem birimi denir.

n      Sistem biriminin bulunduğu kasa içinde bilgisayarın ana kart (mainboard) olarak adlandırılan ana devre kartı bulunur.

n      Bu kart üzerinde kişisel bilgisayarın cpu ana bellek ve diğer kontrol birimleri yer alır. Bu birimlerin hepsine birden merkezi işlem birimi denir.

n      CPU (mikroişlemci) aritmetik ve mantık işlemlerini yürüten çok gelişmiş bir entegre devredir.

n      Cpu bilgisayarın yaptığı işlemleri hızlandırdığı gibi bilgisayarın genişlemesine de yardımcı olur.

n      İşlemci (Merkezi İşlem Birimi):

n      Anakart üzerinde, bilgisayarın yapması gereken tüm işlem ve hesaplamalı yapan birimdir.

n      Bir diğer anlamıyla bilgisayarın hem kalbi, hem de  beyni görevini yapar.

BIT VE BYTE KAVRAMI

n      BIT : Bilgisayar ortamında karakterler bitlerden oluşmuştur. Bir karakterin oluşması için 8 bite ihtiyaç vardır. Bir bit sayısal elektroniğin temeli olan 0 ve 1 olan değerlerdir.

n      BYTE : Bir byte 8 bitten oluşur. Başka bir deyişle bir byte 1 karaktere eşittir. Byte ve byte’ ın katları şunlardır.

n      1024 BYTE = 1 KİLOBYTE

n      1024 KİLOBYTE = 1 MEGABYTE

n      1024 MEGABYTE = 1 GİGABYTE

n      1024 GİGABYTE = 1 TERABYTE

ANABELLEK

n      Bilgisayarın ana belleği programların ve verilerin geçici olarak saklandığı yerdir.

n      Bilgisayar bellekleri 2 ye ayrılır.

HARDDISK (H.D.D.)

n      Giriş ve çıkış birimidir.

n      Harddisk geniş kapasiteli manyetik saklama alanıdır.

n      Bilgisayarın ana belleğindeki bilgiler bilgisayarın kapatılmasıyla silinir.

n      Bu bilgilerin kalıcı olarak geniş kapasiteli bir bellek alanına saklanması zorunluluğu ile harddiskler kullanılır.

n      Sabit disk sürücü, bilgisayarın bilgi depolamak için kullandığı en temel birimdir.

n      Sabit disk kapalı bir kutu içinde bilgisayarın içinde bulunmaktadır.

n      Sabit disk sürücü, verileri bir dizi dönen magnetik yapraklarda magnetik olarak saklar.

n      Her magnetik yaprakta okuma ve yazma işlemini yapan okuma yazma kafası vardır. Daha çok veri kaydedilir. Sabit disk taşınamaz.

n      Sabit disk, merkezlerinden geçen bir mil üzerine üst üste yerleştirilmiş plaklara benzer.

n      Bu plaklar mil ile beraber belirli bir hızda dönerler ve bu sırada okunurlar veya üzerlerine yeni bilgiler yazılır.

n      Erişim hızı ve kapasitesi yüksektir.

KLAVYE

n      Klavye veri giriş birimidir.

n      Klavyeler üzerınde bir yazı karakterlerinin karşılığı tuşlar bulunur.

n      Bunlar A-Z’ ye harf tuşlarını içerir.

n      Bunun dışında klavye üzerinde fonksiyon tuşları , kontrol tuşları ve sağ tarafta sayısal klavye olarak adlandırılan tuş takımı vardır.

n      Q Klavye ve F Klavye (Türkçe Daktilo Klavyesi) olmak üzere iki şekilde sınıflandırılabilir.
Klavye üzerinde numaralar,

n      Kilitler (Caps Lock: Bir kez basıldığında sürekli büyük harf yazar. İkinci kez basıldığında sürekli küçük harf yazar, Num Lock, Scroll Lock),

n      Özel Tuşlar (Alt, Shift, Control, Alt Gr).

n      Klavye  üzerindeki  tuşları  4 kısımda inceleyebiliriz;

n                  1. Fonksiyon tuşları

n                  2. Daktilo tuşları

n                  3. Nümerik tuşlar

n            4.  Özel tuşlar

KLAVYE TUŞLARININ GÖREVLERİ (1)

n      ENTER

n      Klavyenin en önemli tuşudur. Komut satırına yazılan tanımlamaların çalıştırılmasını sağlar.

n      CAPSLOCK

n      Karakterlerin büyük veya küçük harfe dönüştürülmesini sağlar. Bu tuşun ışığı yanıyorsa karakterler büyük harfe, yanmıyorsa küçük harfe dönüşür.

n      SHIFT

n      Aynı tuş üzerinde üst sıradaki karakterlerin görüntülenmesini, Aynı zamanda da istenilen karakterleri büyük veya küçük harfe dönüştürmeyi sağlar.

KLAVYE TUŞLARININ GÖREVLERİ (2)

n      BACKSPACE

İmlecin sol tarafında bulunan karakterleri silmeyi sağlar.

n      TAB

İmleci tab duraklarına konumlandırılmasını sağlar.

n      CTRL+ALT

Bu tuşlar tek başına kullanılmaz. Birden fazla tuş kombinasyonları ile beraber kullanılır.

n      CTRL+C : Yanlışlıkla yapılan bir işlemi iptal etmeyi veya akan bir programı kesmeyi sağlar.

n      CTRL+ALT+DELETE : Bilgisayarı RESET etmeyi sağlar.

KLAVYE TUŞLARININ GÖREVLERİ (3)

n      INSERT

Eksik olan bir karakteri veya ifadeyi araya yerleştirmeyi sağlar.

n      DELETE

İmlecin sağında bulunan karakterleri silmeyi sağlar.

n      HOME

İmleci bulunduğu satırın başına konumlandırmayı sağlar.

n      END

İmleci bulunduğu satırın sonuna konumlandırmayı sağlar.

n      PAGE UP

Bir üst sayfaya geçmeyi sağlar.

n      PAGE DOWN

Bir alt sayfaya geçmeyi sağlar.

KLAVYE TUŞLARININ GÖREVLERİ (4)

n      NUMLOCK

Bilgisayarın sağ tarafında bulunan hesap makinasına benzeyen bölmeyi yönetir. Bu tuşun ışığı yanıyorsa rakamlar, yanmıyorsa rakamların altındaki sıra kullanılır.

n      ESC

n      Menülü programlarda yanlışlıkla girilen bir bölümden veya programdan çıkmayı sağlar.

n      FONKSİYON TUŞLARI

F1’ den F12’ ye kadar olan tuşlardır.

KLAVYE TUŞLARININ GÖREVLERİ (5)

n      PAUSE

Akan bir programı geçici bir süre için durdurmayı sağlar.

n      SPACEBAR (ARA ÇUBUK)

İfadeler arasında boşluk bırakmayı sağlar.

n      YÖN TUŞLARI

İmlecin yukarı, aşağı, sağa veya sola doğru hareket etmesini sağlar.

PRINTER / YAZICI

n      Çıkış birimidir. Bilgisayarın ürettiği sonuçları kağıt üzerine döken aletlerdir.

n      Printerlar genellikle iki teknoloji kullanırlar bunlardan birincisi nokta-matris yazıcılardır. Bu yazıcılara iğneli yazıcılar da denir.

n      İkinci grup yazıcılar ise mürekkepli ya da laser teknolojisi ile çalışan yazıcılardır. Mürekkepli ve laser yazıcılar net bir baskı yaparlar ve iğneli yazıcılara göre çok daha sessizdirler.

n      Ekranda gözüken bilgileri kağıt üzerine yazdırmaya yarar. Yazıcılar;

n      Nokta vuruşlu yazıcı (dot matrix): 9 iğneli ve 24 iğneli olabilir. Şerit takılarak kullanılır. Dakikada 1-3 sayfa hızında olabilirler. Sürekli form kağıdı kullanılabilir.

n      Mürekkep püskürtmeli yazıcı(ink jet): Dakikada 1-8 sayfa basabilir. Kartuş takılarak kullanılır. Renkli çıkış alınabilir. 300 dpi -

n      lazer yazıcı (laser): 300 dpi- , dakikada 4, 8, 12 ... sayfa baskı, toner kullanılır.

Fare (Mouse )

n      Ekranda gözüken imleç  yardımıyla komut girişi yapmaya yarar. Farenin çevre birimi olarak kullanılmasıyla işaretleme, tıklama ve sürükleme yapılarak işlemler yaptırılır.

n      İmleç: Farenin ekran üzerinde nerede olduğunu gösterir.

n      Tıklama: Farenin sol tuşuna bir kez basılmasıdır.

n      Çift Tıklama: Farenin sol tuşuna kısa aralıklarla iki kez tıklanmasıdır.

n      Bir simgeye yüklenen işlevinin yerine
getirilmesini sağlar.

n      Sürükleme: Farenin sol tuşunu basılı tutarak imlecin yerinin değiştirilmesidir.

n      İsmi görüntüsünden kaynaklanan ve klavye yerine kullanılabilen giriş ve çıkış birimidir. Sağ taraf ESC sol taraf ENTER dır.

n      Menülü programlarda menülerden seçim yaparken işimizi kolaylaştırır.

n      Eğer çizim programı yüklü ise Grafik ve çizim programlarında da kullanılır

Tarayıcı (Scanner)

n      Resim, grafik ve önceden yazılmış yazıları bilgisayar ortamına aktarmakta kullanılır. 300x600 dpi, 600x600 dpi, 600x1200 dpi, 600x2400 dpi ...
Optik karekter okuma (Optic Character Reader-OCR)

SÜRÜCÜLER

n      Disketlerin çalıştırma biçimleridir.bilgisayarda sürücü isimlerinin sonuna “ : ”  işareti bırakılarak yazılır.Bir bilgisayar genel olarak aşağıdaki sürücü çeşitlerine sahiptir. En fazla 6 adettir.Bunlar;

n      1=A Disket                            4=D Harddisk

n      2=B Disket                            5=E CD-ROM

   3=C Harddisk                     6=F Novell

CD-ROM sürücü (Compact Disk-Read Only Memory )

•         Yaygın olarak kullanılan veri depolama birimidir. 650 MB ...

•          Bir CD'de 24 Ciltlik bir ansiklopedideki yazılar, resimler, video klipler, animasyon ve sesler saklanabilir.

•          Bir program yüklerken 20-40 disketin takılıp çıkarılması yerine CD-ROM'lar tercih edilir.

•          CD-ROM'lar özellikle çok büyük yer kaplayan çoklu ortamlarda (multimedia=ses+video+resim+animasyon) yazılmış yazılımlar için zorunludur.

•         CD-ROM üzerindeki bilgiler günümüzde değiştirilememektedir.

•          CD-ROM'lara bilgi yazmak için, yazılabilir.

•          CD-ROM'lar kullanılarak CD-ROM yazıcılarla kopyalama yapılmaktadır.

•          CD_ROM sürücülerde müzik CD'leri de dinlenebilir.

n      CD-ROM'lardaki veriler optik olarak kaydedilirler. Kolay bozulmazlar.
 

n      CD-ROM'lardaki verilerin korumak için çizilmemesine dikkat etmek gerekir.

n      CD-ROM sürücü varsa hard diskten sonraki en son sürücünün adını alır. Örneğin: Hard Disk C ve D ise, CD-ROM sürücü E ile belirtilir.

DİSKET SÜRÜCÜ

Disket: Yapılan işlemlerin sonuç olarak saklandığı ve tekrar bilgisayara gönderildiği giriş ve çıkış birimidir.

Taşınabilirler.

Kullanmak için önce formatlamak gerekir.

Disketlerin içi dairesel bir yapıda olup track denilen izler ve sektör denilen  alanlardan oluşur.

Disketler boyutlarına göre ikiye ayrılır:

            1-5.25lik

            2-3.5 luk.

Yoğunluklarına göre de 2ye ayrılır:

            1-High Density(HD)Yüksek yoğunluk

            2-Double Density(DD)Çift Yoğunluk

Disket üzerinde bulunan koruma(Write Protect) kapatıldığında disketteki bilgiler yalnızca okunabilir.

Yazma ve silme işlemleri yapılamaz. Ancak koruma açıldığında yapılabilir.

n      ÇİZİCİ (PLOTTER):

Verileri grafik şeklinde aydınger veya diğer herhangi bir kağıda kağıdına çizim   yapabilen bir çıkış  aracı olup mühendisler ve mimarlar tarafından kullanırlar.

Kulaklık ve Hoparlör 

n      Bilgisayar tarafından üretilen veya kaydedilmiş sesleri duymak için kullanılır.

n      Ses Kartı: CD kalitesinde, ses alabilmek için kullanılır.

n      Ses kartları sayesinde ses kaydı yapılabilir

İletişim Birimleri

n      Modem:

n      Telefon hatları aracılığıyla birbirine uzak yerlerde bulunan bilgisayarlar arasında iletişim sağlayan çevre birimidir.

n      Modemler bilgisayar ve telefon sinyallerini birbirine çevirir.

n      Telefonların kullandığı analog sinyalleri bilgisayarların kullandığı dijital sinyallere çevirir. Aynı şekilde tersini de yapar.

AUTOEXEC.BAT DOSYASI

Bilgisayar her açıldığında yaptırılmak istenilen işlemler AUTOEXEC.BAT dosyası içine yazılır. Böylece bilgisayarın her kapatılıp açılmasında sürekli olarak bu komutların çalıştırılması sağlanmış olur

BİLGİSAYAR AÇILIRKEN NELER OLUR?

n      Bilgisayar açıldığı zaman, aşağıdaki işlemler sırasıyla yapılır.

n      Bilgisayar, ilk olarak ROM'da bulunan küçük bir programı çalıştırır. Bu program, ana belleğin doğru çalışıp çalışmadığını denetler. Eğer bir sorunla karşılaşırsa ekrana mesaj yazar.

n      Ana bellek denetlendikten sonra, bilgisayar A disk sürücüsünde disk olup olmadığını araştırır. Eğer varsa, ROM'daki program diskteki iki sistem kütüğünü yükler. Bu iki sistem kütüğünü yükler. Bu iki sistem kütüğü diskte yoksa veya A disk sürücüsünde disk yoksa, aynı işlem, sabit disk=C üzerinde tekrarlanır. Bu da başarılı olmazsa bilgisayar açılmaz. Çünkü işletim sistemi ana belleğe yüklenememiştir.

YAZILIM (1)

n      İşletim Sistemi (Operating Sistem):

Kullanıcı ile bilgisayar arasında iletişimi sağlayan programlardır. Açılışından kapanışına kadar    Bilgisayar sisteminin tüm hareketlerini denetler. Sistemde bulunan MİB, ana bellek, Harddisk vb. kaynakları yönetir. DOS (Disk Operating System), Windows (3.1, 95, 98,CE,ME, XP), WindowsNT,      MAC OS, UNIX, LINUX …

n      Yararlı Programlar:   İşletim Sistemi ile verilen format, sıkıştırma, kurtarma vb.                                           

n      Aygıt sürücüleri (Device Driver):  Çevre birimlerinin çalışması için bilgisayara yüklenen programlar.

n      Uygulama Programları :   Belli bir amacı gerçekleştirmek üzere üretilmiş yazılımlardır. Örneğin, okul yönetim sistemi programları, muhasebe programı, bilgisayar oyunları, programlama dilleri derleyicileri vb. 

n      Uygulama yazılımları belirli uygulamaları çalıştırırlar. Bilgisayarın çok amaçlı olmasına olanak tanırlar ve işlerin daha iyi yapılmasına yardımcı olurlar. Kelime işlemci (word processor) yazılımları mektup, günlük plan, ders notu hazırlamada;

n      Ticari yazılımlar: Muhasebe, tahmin yapm, proje yönetimede kullanılırlar.

n      Eğlence yazılımları: Oyun, ekran koruyucu

n      Eğitim ve Başvuru Yazılımları: Bilgisayar Destekli Eğitim yazılımları, benzetim (simulasyon) yazılımları, elektronik ansiklopedi, atlas.

n      Çokluortam (Multimedia) Yazılımları: Bilgisayar tabanlı medya ile bütünleşik olarak hazırlanırlar. Ses, video, animasyon, resim içerirler. Çokluortam ansiklopedileri bunlara örnektir.

n      Yazılımlar donanıma uyumlu ise çalışır. İşletim sistemi ile yazılımlar uyumlu olmalıdır.

n      Yazılımlar disket ya da CD_ROM kullanılarak kurulur. Yazılımları bilgisayara kurmak için ilk olarak genellikle SETUP (Windows 95 için), INSTALL (Windows 3.1 için), KUR (Türkçe yazılımlar için) çalıştırmak gerekir.